Фотосурет: IOP Publishing-тің сайтынан алынған
3 жетекші климатолог 10 жаһандық климаттық модельден алынған деректерді біріктіріп, жасанды интеллект (ЖИ) арқылы аймақтық жылыну шектері бұрын болжанғаннан тезірек жететінін анықтады, деп хабарлайды IOP Publishing-тің Environmental Research Letters журналында.
Зерттеу нәтижелері
БҰҰ Климаттың өзгеруі жөніндегі үкіметаралық тобы анықтаған құрлықтық аймақтардың басым көпшілігінде температура 2040 жылға дейін немесе одан да ертерек 1,5°C деңгейінен асып түседі. Сол сияқты, кейбір аймақтар 2060 жылға қарай температураның 3°C-қа көтерілу шегінен асады, бұл бұрынғы зерттеулерге қарағанда ертерек жүзеге аспақ. Температураның шекті деңгейге жетуі мүмкін аймақтар қатарында Оңтүстік Азия, Жерорта теңізі маңы, Орталық Еуропа және Сахараның оңтүстігіндегі Африка бөліктері бар. Бұл аймақтардағы экожүйелер мен қоғамдастықтарға қауіп-қатер күшейе түседі.
Жоба авторы, ғалым Элизабет Барнс: «Біздің зерттеуіміз климаттық модельдерде жасанды интеллекттің инновациялық әдістерін, соның ішінде трансферлік оқытуды пайдаланудың маңыздылығын көрсетеді. Бұл әдіс аймақтық болжамдарды нақтылау және саясаткерлер, ғалымдар мен қауымдастықтарға әрекет етуге болатын деректер ұсыну үшін маңызды» – деді.
Зерттеу әдістері
Зерттеу Колорадо мемлекеттік университетінің профессоры Элизабет Барнс, Стэнфорд университетінің профессоры Ноа Диффенбо және ETH-Цюрих профессоры Соня Сеневиратненің жетекшілігімен жүзеге асырылды. Ғалымдар ЖИ-дың трансферлік оқыту әдісін пайдаланып, бірнеше климаттық модель мен бақылау деректерін біріктіру арқылы бұрынғы бағалауларды нақтыланып, аймақтық болжамдардың дәлдігін арттырды.
Негізгі тұжырымдар
Жасанды интеллекттің трансферлік оқыту әдісін қолдана отырып, зерттеушілер 10 түрлі климаттық модельдің деректерін талдады. Нәтижесінде төмендегі деректер анықталды:
- 34 аймақта температура 2040 жылға дейін 1,5°C деңгейінен асады.
- Осы аймақтардың 31-інде температура 2040 жылға дейін 2°C-қа жетеді.
- 34 аймақтың 26-сы 2060 жылға қарай 3°C шегінен асады.
Бұл жайында ғалым Ноа Диффенбо: «Біз тек жаһандық температураның көтерілуіне емес, жергілікті және аймақтық деңгейлерде болып жатқан өзгерістерге де назар аударуымыз керек. Аймақтық жылыну шектері қашан жететінін болжай отырып, қоғам мен экожүйелерге әсер ететін нақты уақыт аралығын дәл анықтай аламыз. Алайда аймақтық климаттық өзгерістер жаһандық деңгейге қарағанда көбірек белгісіздікке ие. Себебі атмосфера, мұхит және жер беті процестері әр аймақтың ғаламдық жылынуға қалай әрекет ететінін әртүрлі етеді» – деді.