Адамның өмір бойғы қатерлі ісікке шалдығу қаупі оның дүниеге келмей тұрып басталуы мүмкін. Бұл Ван Андел институтының ғалымдары жүргізген зерттеуде анықталды.
Зерттеу нәтижелері қатерлі ісік қаупімен байланысты дамудың екі түрлі эпигенетикалық күйін анықтады.
•Бірінші күй өмір бойғы төменгі қатермен байланысты.
•Екіншісі – қатерлі ісіктің жоғары даму қаупімен байланысты.
Егер қатерлі ісік төменгі қауіп күйінде пайда болса, ол әдетте сұйық ісік, яғни лейкемия немесе лимфома болуы мүмкін. Ал егер ісік жоғары қауіп күйінде дамыса, көбіне қатты ісік, мысалы, өкпе немесе қуықасты безінің қатерлі ісігі пайда болады.
«Біз қатерлі ісіктің көпшілігі өмірдің кейінгі кезеңдерінде мутация немесе генетикалық аурулар ретінде пайда болады деп ойлаймыз. Алайда дамудың өзі қатерлі ісік қаупін қалыптастыруы мүмкін екенін терең зерттеген жоқпыз. Біздің зерттеуіміз бұл көзқарасты өзгертеді. Біздің эпигенетикалық тұрғыдан әртүрлі екі күйді анықтауымыз қатерлі ісіктің негіздерін зерттеудің жаңа бағытын ашады», – дейді зерттеудің авторы, Ван Андел институтының эпигенетика кафедрасының меңгерушісі, философия докторы Дж. Эндрю Посписилик.
Эпигенетика және қатерлі ісік қаупі
Қатерлі ісік қаупі жас ұлғайған сайын артады. Бұл ДНҚ-ның зақымдануы және басқа да факторлармен байланысты. Дегенмен, әрбір аномальды жасуша қатерлі ісікке айнала бермейді. Ғалымдар эпигенетикалық өзгерістердің де қатерлі ісіктің дамуына ықпал ететінін анықтады. Эпигенетика – бұл ДНҚ-дағы генетикалық нұсқаулардың қалай және қашан орындалатынын реттейтін механизм. Егер бұл процестер бұзылса, организмнің жасушалық бақылау жүйесі істен шығып, зақымдалған жасушалар тірі қалып, таралуы мүмкін.
Посписилик пен оның әріптестері зерттеу барысында Trim28 генінің деңгейі төмендетілген тышқандарда қатерлі ісікке қатысты екі түрлі эпигенетикалық белгі қалыптасатынын анықтады. Бұл үлгілер даму кезеңінде қалыптасады және белгілі бір қатер деңгейін анықтайды.
«Әр адамда қатерлі ісікке шалдығудың белгілі бір деңгейдегі қаупі бар. Бірақ біз оны көбінесе кездейсоқтық деп қабылдаймыз. Алайда кездейсоқтық қатерлі ісіктің нақты себептерін түсіндіре алмайды және оны емдеудің жолын ұсынбайды. Ал эпигенетика – нақты зерттелуі мүмкін бағыт. Біздің нәтижелеріміз қатерлі ісіктің дамуы адамның эмбрионалды кезеңінде басталуы мүмкін екенін көрсетеді. Бұл ауруды зерттеудің жаңа мүмкіндіктерін ашады», – дейді доктор Илария Панцери.
Ғалымдар эпигенетикалық күйдің барлық тіндерде байқалатынын анықтады. Бұл қатерлі ісік қаупінің эпигенетикалық тұрғыдан кең таралуы мүмкін екенін көрсетеді. Алдағы зерттеулерде олар бұл екі эпигенетикалық күйдің қатерлі ісіктің нақты түрлеріне әсерін тереңірек зерттеуді жоспарлап отыр.