Ұзақ уақыт жасырын жатқан көне птерозавр қазбасы ғалымдарға мезозой дәуіріндегі экожүйелер туралы жаңа дерек ұсынды. Смитсон институтының палеонтологтары Аризонаның Окаменелген орман ұлттық паркінде жүргізген қазба жұмыстары барысында Солтүстік Америкада бұрын-соңды табылған ең көне птерозаврдың сүйегін анықтады. Бұл қаңқа қалдығы шамамен 209 миллион жыл бұрынғы — кеш триас дәуіріне тиесілі.
Палеонтолог Бен Клигманның айтуынша, табылған иек сүйегі мен оған тән тістері птерозаврдың шағаладан сәл үлкен болғанын көрсетеді. Бұл қанатты жыртқыштар — омыртқалы жануарлардың арасында алғаш ұшуға бейімделген түр ретінде ерекше орын алады. Сонымен қатар бұл қазба орнынан шамамен 1200-ден астам қазба қалдықтары, соның ішінде ежелгі балықтар, қосмекенділер, бауырымен жорғалаушылар, ерте тасбақалар және тіпті окаменелген нәжістер (копролиттер) табылды. Бұл — триас дәуірінің бай және күрделі экожүйесінің толық көрінісін ұсынады.
Эволюция табалдырығында: көне мен жаңаның тоғысы
Бұл археологиялық қабат — ежелгі гигант амфибиялар мен крокодил тектес бауырымен жорғалаушылар сияқты архаикалық жануарлар мен қазіргі заманғы топтардың (лягушкалар, тасбақалар, птерозаврлар) бірге өмір сүргенінің дәлелі. Осыған қарап ғалымдар триастан кейінгі мезозой экожүйелерінің қалай қалыптасқанына болжам жасай алады.
Клигман:
«Біз бұрын бірге өмір сүрмеген деп есептеген тіршілік иелерінің шын мәнінде қатар тіршілік еткенін көрсетіп отырмыз. Бұл — эволюцияның күрделі өткелін дәлелдеуге көмектесетін сирек мүмкіндік».
Жаңа түр — Еотефрадактилус Макинтайреа
Топ жаңадан табылған птерозавр түріне Eotephradactylus mcintireae атауын берді. Бұл атау вулкандық пепелмен көмкерілген жер мен жануардың эволюциялық шежіресінің басында тұратынын меңзейді. Түр атауы FossiLab зертханасында 18 жыл бойы ерікті болған және осы сүйекті тапқан Сюзанна Макинтайр құрметіне берілді. Зерттеушілердің айтуынша, птерозаврдың тістері балық жегеніне дәлел болады — тіс ұштары қажалып тозған, бұл оның сауытты балықтармен қоректенгенін білдіреді.
Тарихи маңызы
Бұл қазба орны тек бір ғана түрдің емес, тұтас бір дәуірдің куәгері. Ол — триас кезеңінің соңында болған жаппай жойылып кету алдындағы тіршілік формаларының қалай өмір сүргенін анықтауға мүмкіндік береді. Ғалымдардың пайымдауынша, дәл осы кезеңде суперконтинент Пангея ыдырап, жаһандық климат күрт өзгеріп, тіршілік иелерінің 75%-ы жойылып кеткен. Осындай сирек кездесетін стратиграфиялық қабаттар — өткен дәуірлердің «уақыт капсулалары». Ал табылған птерозавр — олардың ішіндегі ең құнды «жолаушы».