Чилидегі Вера К. Рубин атындағы обсерватория әлемдегі ең үлкен цифрлық камерамен түсірілген алғашқы жоғары айқындықтағы суреттерді таныстырды. Бұл — 25 жылдық халықаралық ғылыми ынтымақтастықтың нәтижесі. LSST (Legacy Survey of Space and Time) деп аталатын камера аспандағы ай аумағынан 45 есе үлкен кеңістікті бір ғана кадрда бейнелей алады.
Автокөлік көлеміндегі LSST камерасын жасауға әлемнің түкпір-түкпірінен жүздеген ғалымдар қатысқан. Оның ажыратымдылығы – 3200 мегапиксель. Түсірілім үшін алты түрлі түсті фильтр қолданылады, және камера әр үш түн сайын оңтүстік аспанды 1000 рет суретке түсіреді. Тек үш түн ішінде оңтүстік жарты шардың бүкіл түнгі аспанын бейнелеу мүмкін болған. Бұл – бұрын-соңды болмаған жетістік.
Алғашқы «мега» суреттер
23 маусымда Вашингтон қаласындағы Ұлттық ғылым академиясында көпшілік назарына ұсынылған алғашқы кескіндер 678 жеке кадрды біріктіріп жасалған. Бұл әдіс көмегімен Трифид және Лагуна тұмандықтарындағы әлсіз газ бен шаң бұлттары анық көрінеді. Бұл құрылымдар Жерден бірнеше мың жарық жылы қашықтықта орналасқан.
Ғаламның 4D-фильмі
Обсерваторияның алдағы 10 жылдық миссиясы – бүкіл оңтүстік аспанды жүйелі түрде сканерлеу. Осы арқылы әлемде алғаш рет Ғаламның уақыт пен кеңістіктегі динамикасын көрсететін 4D-фильм жасалмақ. Жоба барысында 17 миллиард жұлдыз және 20 миллиард галактика туралы деректер жиналып, адамзат тарихындағы ең ауқымды астрономиялық мәліметтер базасы түзіледі.
CNRS үлесі және инновациялық инженерия
Жобаны АҚШ Энергетика министрлігі мен Ұлттық ғылыми қоры қаржыландырған. SLAC Ұлттық жеделдеткіш зертханасы камераны құрастырды. Францияның CNRS ғылыми орталығы камера фокус жазықтығын жасап, автоматтандырылған фильтр ауыстыру жүйесін әзірледі. Әр фильтрдің салмағы 24–38 кг болса да, олар түн ішінде 5–15 рет ауыстырылады. Сонымен қатар CNRS мамандары 20 терабайттық тәуліктік деректер ағынын өңдеуге арналған есептеу инфрақұрылымын жасап шықты. Жиналған мәліметтер Францияның Лион қаласындағы деректер орталығында (IN2P3) сақталып, өңделеді.
Неліктен жерүсті телескоп?
25 ғарыштық телескоп болғанымен, жерүсті обсерваториялар да әлі күнге маңызын жоғалтқан жоқ. Олар әлдеқайда үлкен әрі сезімтал құралдармен жабдықталған, техникалық қызмет көрсету мен жаңарту жеңіл, әрі ғарыштық бақылау құралдарымен салыстырғанда көп көлемде дерек жинай алады.
LSST камерасы — астрономияда жаңа дәуірдің бастауы. Ол тек алыстағы ғарыш нысандарын анықтаумен шектелмейді. Жерге жақын астероидтардан бастап алыс галактикалардағы жұлдыз жарылыстарына дейінгі өзгерістерді тіркей отырып, бұл жоба Ғалам туралы білімімізді түбегейлі кеңейтпек. Ғылыми қоғамдастық үшін LSST – болашақтағы серпінді жаңалықтардың кілті.