ВИЧ инфекциясының алдын алатын дәрілер тиімді болуы үшін пациент белгілі бір әрекеттерді орындауы қажет: әр үш ай сайын дәрігерге қаралу және ең бастысы – дәріні тұрақты қабылдау, деп хабарлайды Эмори университеті сайты.
Күнделікті қабылданатын антиретровирустық препараттар, соның ішінде Truvada сияқты PrEP (алдын ала алдын алу терапиясы), ВИЧ-тің алдын алуда өте тиімді болып саналады. Алайда бұл дәрілер күн сайын қабылданғанда ғана өз тиімділігін көрсетеді. Дәріні тұрақты қабылдамау Truvada-ның тиімділігін айтарлықтай төмендетеді. Дегенмен Gilead компаниясы қаржыландырған, Эмори университетінің және Grady денсаулық сақтау жүйесінің дәрігерлері жүргізген (Purpose-2) соңғы клиникалық зерттеу нәтижелері жылына екі рет ленакапавир екпесін жасау инфекция қаупін 96%-ға төмендететінін көрсетті. Бұл инъекцияның күнделікті PrEP қабылдаудан әлдеқайда тиімді екенін дәлелдеді. Бұл зерттеудің нәтижелері жақында New England Journal of Medicine журналында жарияланды.
Екпенің тиімділігі жоғары
«Екпені әр алты ай сайын ғана жасау қажеттілігімен мұндай жоғары тиімділік – шамамен 100% – деңгейіне қол жеткізу таңғаларлық. Бұл – медицинадағы айтарлықтай ілгерілеу. Әсіресе күнделікті дәрі қабылдау мүмкіндігі жоқ адамдар үшін немесе ВИЧ жұқтыру қаупі жоғары топтар үшін маңызды жетістік», – дейді зерттеу жетекшісі, медицина докторы және Эмори университетінің медицина мектебінің профессоры Коллин Келли.
III фазалық, рандомизацияланған, қос соқыр әдіспен жүргізілген клиникалық зерттеуде екі препараттың тиімділігі салыстырылды. Нәтижесінде, ленакапавир тобындағы қатысушылардың 99%-ы ВИЧ жұқтырмаған. Зерттеу барысында 2179 қатысушыдан тұратын ленакапавир тобында тек екі адам ғана ВИЧ жұқтырды. Ал 1086 адамнан тұратын Truvada тобында тоғыз жаңа ВИЧ инфекциясы тіркелген. Бұл инъекцияға қарағанда күнделікті дәрі қабылдаудағы адалдықтың төмендігін көрсетеді.
Коллин Келлидің айтуынша, PrEP өте тиімді болғанымен, адамдардың күнделікті ауызша дәрілерді тұрақты қабылдамауы инъекцияның тиімділігін арттырған. «Біз уақыт өте келе күнделікті ауызша PrEP қабылдай бастаған адамдардың жартысынан көбі түрлі себептерге байланысты бір жыл ішінде дәріні қабылдауды тоқтататынын байқаймыз», – дейді Келли.
Әлеуметтік теңсіздік және дәріге қолжетімділік
Зерттеу авторларының мәліметінше, ВИЧ-ке бейім топтар PrEP дәрілеріне қолжеткізе алмау немесе тұрақты түрде қабылдауда қиындықтарға тап болу салдарынан зардап шегуде. Сонымен қатар 2022 жылы АҚШ-тағы жаңа ВИЧ инфекцияларының жартысынан көбі цисгендер гейлер арасында тіркелген, олардың 70%-ы қара нәсілділер мен латынамерикалықтар болған.
Grady клиникалық зерттеу орталығының жетекші зерттеушісі және Эмори университетінің доценті Валерия Кантос ВИЧ-тің алдын алу шараларын халықтың әлсіз топтарына қолжетімді ету қажеттігін атап өтті. Зерттеу материалдары испан тілінде де қолжетімді болып, қос тілді қызметкерлер қатысушыларды тіркеу процесін жеңілдетті.
Клиникалық зерттеудің III фазасы аяқталып, АҚШ-тың Азық-түлік және дәрі-дәрмектерді бақылау басқармасына ұсынылған. Ленакапавирдің 2025 жылға қарай коммерциялық қолдануға мақұлдануы күтілуде.
«Бұл зерттеу нәтижелері ВИЧ-тің алдын алу құралдарының арсеналын толықтырды. Ұзақ әсер ететін антиретровирустық препараттар дәріні күнделікті қабылдай алмайтын адамдар үшін жаңа үміт сыйлайды. Біз бұл құралдарды әділетті түрде қолжетімді еткенде ғана ВИЧ инфекцияларының санын айтарлықтай азайта аламыз», – дейді Эмори университетінің профессоры Карлос дель Рио.