Моңғолияның оңтүстігіндегі ежелгі топырақтан табылған хан әскерлерінің қалдықтары б.з.д. II ғасырдағы халықтардың арасындағы қақтығыстардың қатал шындығын ашып көрсетеді. Археологтардың айтуынша, бұл әскерлер өздерінің жаулары – көшпелі сюнну тайпаларымен болған шайқаста жеңіліс тауып, өлім жазасына кесілген. Олардың денелері қасақана бөлініп, топыраққа қадалған, бұл олардың рухы ешқашан қайта тірілмейтініне сенім білдіру мақсатында жасалған, деп хабарлады Ресей Ғылым Академиясының Археология институты.
Бұл қазба жұмыстарын жүргізген зерттеушілер тобының мүшесі, Ресей Ғылым Академиясының Археология институтының зерттеушісі Алексей Ковалев: «Денелерді бөлшектеу арқылы өлім жазасы – бұл ең ұятты өлім жазасы болып саналған. Мұны жаулары олардың рухы ешқашан қайта тірілмейтініне сенім білдіру үшін жасаған», – деді.
Зерттеушілер бұл топырақтан 20-дан астам толық және жартылай қаңқаны тапты. Олардың көпшілігі қылышпен басын кесу, аяқ-қолдарын ампутациялау немесе денелерін бөлшектеу белгілерін көрсетеді. Сонымен қатар екі ер адамның тізе бүгіп жерленгені анықталды. Бұл топырақ Моңғолиядағы Баянбулақ археологиялық аймағында орналасқан. Бұл жер б.з.д. 104 жылы Хан империясының сюнну шапқыншылығынан қорғану үшін Қытайдың Ұлы қорғанының солтүстігінде салған бекінісі болған. Зерттеушілер геномдық және изотоптық талдаулар арқылы топырақта жерленген адамдардың кім екенін және олардың туған жерін анықтады. Талдау нәтижелері бойынша, топырақта жерленген адамдардың ДНҚ-сы қазіргі хань халқына және солтүстік Қытай халқына ұқсас болса, сюнну немесе басқа ежелгі Сібір халқына ұқсамайды. Сонымен қатар, изотоптық талдау нәтижелері бойынша, бұл адамдар Баянбулаққа басқа жерден әскер ретінде келгені анықталды.
Хан-сюнну соғыстары екі ғасыр бойы (б.з.д. 133 жылдан б.з. 89 жылға дейін) жүрді. Бұл соғыстар Моңғолия тауларында болып, Қытай өркениеті мен көшпелі сюнну тайпалары арасындағы қақтығыстардың нәтижесі болды. Бұл зерттеу сюнну тайпаларымен шайқаста қаза тапқан хан әскерлерінің топырағын алғаш рет зерттеу болып табылады. Ковалевтің айтуынша, «Қол-аяқтарын кесу, басын алу және басқа да дене мүшелерін бөлшектеу сияқты әрекеттерден кейін де олардың денелерін толықтай жерлеуге тырысқан. Қытайлықтардың сенімі бойынша, қайтыс болған адамның денесі толықтай жерленуі керек. Осы әскерлерді жерлеген адамдар олардың өзген дүниеде жақсы болуына көмектесуге тырысқан». Дегенмен барлық адамдардың денелері толықтай жерленбеген. Мысалы, бір ер адамның басы кесілген, бірақ оның басы табылмаған. Зерттеушілердің болжауынша, оны сюнну тайпалары жеңіс дәлелі ретінде алып кеткен.
Бұл зерттеу археологиялық, генетикалық және изотоптық талдауларды тарихи контекстпен үйлестіре отырып, ежелгі шайқастардың қатал шындығын ашып көрсетеді. Бұл адамдар Шығыс Азияның әртүрлі аймақтарынан шыққан әскерлер болған, ал олардың қай тараптың жағында соғысқанын анықтауға болады.
«Баянбулақтағы топырақты толық түсіну үшін әлі де көп жұмыс қажет. Осы кезеңдегі қарапайым адамдардың жерлеу салт-дәстүрлері туралы ақпараттың болмауы зерттеулерді қиындатты», – деді зерттеу авторы.