Корнелл университетінің ғалымдары көз қарашығының өлшемі мидың күшті және ұзақ мерзімді естеліктерді қалай және қашан қалыптастыратынын түсінуге мүмкіндік беретін маңызды фактор екенін анықтады, деп хабарлайды sciencedaily сайты.
Зерттеушілер мидың электродтарымен және көздің қозғалысын бақылайтын кішкентай камералармен жабдықталған тышқандарды зерттей отырып, жаңа естеліктердің қайта қайталанып нығайтылатынын анықтады. Бұл процесс баяу толқынды ұйқының бір кезеңінде көз қарашығының кішіреюі кезінде жүреді. Ал көз қарашығы кеңейгенде, процесс ескі естеліктерді қайта өңдеу үшін іске қосылады. Мидың осы екі ұйқы кезеңін ажырату қабілеті, яғни ұйқының бұрын белгісіз микроструктурасын анықтау, бір естеліктің нығаюы екінші біреуін жойып жіберетін «катастрофалық ұмытудан» сақтайды.
Тышқандарды бір ай бойы лабиринтте су немесе бәлішті табу сияқты әртүрлі тапсырмаларға үйретті. Кейін тышқандар мидың белсенділігін өлшейтін электродтармен және олардың көз қарашығының динамикасын қадағалайтын кішкентай камералармен жабдықталды. Тышқандар жаңа тапсырманы орындауды үйренгеннен кейін, олардың ұйқысы кезінде электродтар нейрондық белсенділікті тіркеп, камералар көз қарашығының өзгерістерін жазды.
«Баяу толқынды ұйқы – бұл естеліктердің нақты нығайтылатын кезеңі, ал мұндай процестер өте қысқа уақыт ішінде, шамамен 100 миллисекундта жүреді. Миға мұндай жылдам және қысқа процестерді қалай бөліп тастауға болады? Сондай-ақ жаңа ақпарат бұрыннан бар естелікке кедергі келтірмейтіндей қалай реттеледі?» – деді Олива.
Зерттеулер нәтижесінде тышқандардың ұйқы фазалары бұрын ойлағаннан әлдеқайда алуан түрлі екені және адамдардың ұйқы кезеңдеріне ұқсас екені анықталды. Тышқандардың ұйқысын әртүрлі сәттерде тоқтата отырып, олардың үйренген тапсырмаларын қаншалықты жақсы есте сақтағанын тексеру арқылы зерттеушілер бұл процестерді жіктеді. Тышқан баяу толқынды ұйқының белгілі бір кезеңіне енгенде, көз қарашығы кішірейеді, осы кезде жақында үйренген жаңа ақпараттар қайтадан белсендіріледі және нығайтылады, ал ескі білімдер белсенді болмайды. Ал керісінше, көз қарашығы кеңейгенде, бұрынғы естеліктер қайта белсендіріледі және жаңартылып интеграцияланады. «Бұл жаңа естелік, ескі естелік, жаңа естелік, ескі естелік деп осылайша ұйқы кезінде баяу қайталанады. Ми ескі білім мен жаңа ақпаратты ажырата алатын уақытша шкалаға ие деген гипотеза ұсынамыз», – деп түсіндірді Олива.