Мидағы көптеген жүйелер тағам қабылдау процесін бақылайтыны белгілі, алайда олар соңғы шешімді қабылдамайды. Ал Колумбия ғалымдары анықтаған жаңа нейрондар дәл осы процесте шешуші рөл атқарады. Олар мидың ең ежелгі бөлігі саналатын ми сабағында орналасқан. Бұл жаңалық семіздікті емдеудің жаңа әдістерін дамытуға көмектесуі мүмкін, деп хабарлайды Колумбия университетінің зерттеушілері.
Тоқтықты реттейтін ерекше жасушалар
«Бұл нейрондар басқа нейрондарға мүлде ұқсамайды. Әдетте, мидағы нейрондар ауызға түскен тағамның дәмін сезу, ішектің толуы немесе тағам құрамындағы қоректік заттарды анықтау арқылы жұмыс істейді. Ал біз тапқан нейрондар осы ақпараттың барлығын біріктіріп, кешенді шешім қабылдайды», – дейді профессор Нектоу.
Адамдар күнделікті өмірде тамақтану кезінде белгілі бір сәтте тоқтау керектігін сезінеді. Бірақ ми бұл шешімді қалай қабылдайды? Бұған дейін ғалымдар бұл процесті ми сабағымен байланыстырғанымен, нақты нейрондарды анықтай алмаған.
Ғалымдар ми нейрондарын жарық арқылы басқарды
Нектоу мен Чоудхури жаңа молекулалық зерттеу әдістерін қолданып, ми сабағындағы жасушаларды терең зерттеді. Олардың кеңістіктік молекулалық профильдеу технологиясы ми жасушаларының орналасуын және олардың құрылымын нақты анықтауға мүмкіндік берді. Зерттеу барысында бұрын белгісіз болып келген ерекше нейрондар табылды. Бұл жасушалар тәбетті реттейтін басқа нейрондарға ұқсас сипаттамаларға ие екені анықталды.
Ғалымдар бұл нейрондардың тамақтану процесіне қалай әсер ететінін тексеру үшін оларды жарық арқылы белсендіріп және тежеп көрді. Нәтижесінде, нейрондар белсендірілген кезде тышқандар әдеттегіден әлдеқайда аз тамақтанған. Белсенділік деңгейі артқан сайын, олар тезірек тамақтануды тоқтатқан.
«Бұл нейрондар бірден тоқтау туралы белгі бермейді. Олар тамақтану процесін біртіндеп бәсеңдетіп, аз-аздан жеуге көмектеседі», – дейді Чоудхури.
Семіздікпен күрестегі жаңа үміт
Зерттеу барысында ғалымдар аштық сезімін күшейтетін гормондардың бұл нейрондарды тежейтінін анықтады. Ал қазір семіздік пен диабетті емдеуде қолданылатын GLP-1 агонистері, керісінше, оларды белсендірген. Бұл нейрондардың ас қабылдау процесіндегі маңызы өте зор екенін көрсетеді.
«Бұл нейрондар тағамның иісін, дәмін, асқазан мен ішектегі толу деңгейін сезіп, сонымен қатар ағзадағы гормондық сигналдарды интерпретациялай алады», – дейді профессор Нектоу.
Ғалымдардың пікірінше, бұл нейрондар тек тышқандарда ғана емес, барлық омыртқалы жануарларда, соның ішінде адамдарда да болуы мүмкін.
«Біз тоқтық сезімін реттейтін процестерді зерттеуде жаңа кезеңге қадам бастық деп ойлаймыз. Бұл зерттеу семіздікті емдеудің жаңа әдістерін дамытуға көмектесуі мүмкін», – дейді Нектоу. Бұл жаңалық болашақта артық салмақпен күресудің жаңа жолдарын ашуы ықтимал.