Жаңа зерттеуге сәйкес, 2012 жылдан 2020 жылға дейінгі аралықта Оңтүстік Африкада құрғақшылық пен су тапшылығы салдарынан жердің биіктігі орташа есеппен 6 миллиметрге (0,2 дюйм) өскені белгілі болды. Ғалымдар жердің көтерілуін және онымен байланысты су жоғалтуларын өлшеу үшін жаһандық позициялау жүйесінің (GPS) мәліметтерін қолдана отырып, жаңа модель құрды. Оңтүстік Африкада осы модель құрғақшылықтар мен құрғақ және ылғалды маусымдар арасындағы маусымдық ауытқулармен тығыз байланыста екені анықталды. Зерттеушілер GPS негізіндегі бұл модель құрғақшылық белгілерін болашақта анықтауға көмектеседі деп болжайды.
Ғалымдар Оңтүстік Африканың өсіп келе жатқаны туралы он жылдан бері біледі. Бастапқыда бұл құбылыс жердің үстіндегі ортаңғы қабат — мантиядағы ыстық масса ағынының әсерінен туындайды деген болжам болды. Мантияның ыстық массасы литосфераға (қыртыс пен жоғарғы мантия) қысым жасап, жердің көтерілуіне себеп болады. Алайда Германияның Бонн университетінің геодезис маманы Макан Карегар мәліметтердің құрғақшылық кезеңдерімен ұштасатынын байқады. Әсіресе, ол және әріптестері 2015-2018 жылдар аралығында Оңтүстік Африканы қатты құрғақшылыққа душар еткен «Нөлдік күн» деп аталған дағдарыс кезінде жердің көтерілу үлгісін тапты. Сол кезде Кейптаун қаласы ауыз су тапшылығынан зардап шекті. Карегар Live Science-ке берген сұхбатында: «Біз бұл үлгі мен судың жоғалуы арасында байланыс болуы мүмкін деп ойлай бастадық», — деді.
Зерттеу тобымен Оңтүстік Африканың түрлі аймақтарында орналасқан тұрақты GPS станцияларынан мәліметтер жинақталды. Бұл станциялар жыл сайын миллиметрлердің бөлшегіне дейін биіктік өзгерістерін дәл өлшей алады. 9 сәуірде Journal of Geophysical Research: Solid Earth журналында жарияланған зерттеуде ғалымдар судың сақтау өзгерістерімен байланыстырылған көтерілу моделін ұсынды. Су беткейдегі су қоймаларынан, топырақтан және жер асты суынан жоғалған сайын жер салмақтан босап, есте сақтау эффектісіне ұқсас көбік сияқты көтеріледі. Аймақтық және маусымдық биіктік ауытқулар байқалды, сондай-ақ ұзақ мерзімді өзгерістер де тіркелді. Бірақ жалпы 2012-2020 жылдар аралығында Оңтүстік Африка орташа 6 мм-ге көтерілді, кейбір сулары таусылған аудандарда құрғақшылық кезінде 10 мм-ге дейін жеткен. Зерттеу тобының әріптесі, Бонн университетінің геодезис маманы Кристиан Миельке Live Science-ке берген сұхбатында: «Ең үлкен тосын сый — жердің көтерілуінің Оңтүстік Африканың көп бөлігінде байқалуы. Біз бұл құбылыстың тек су қоймалары орналасқан қалалар маңында ғана болар деп күттік», — деді.
Одан кейін команда өз моделін Оңтүстік Африканың әртүрлі аймақтарындағы биіктік өзгерістерін судың сақтау мен жоғалтуға қатысты қолданыстағы модельдермен салыстыра отырып растады. GPS негізіндегі нәтижелер спутниктік өлшеулер мен климаттық мәліметтерге сәйкес келді. Жаңа зерттеу мантияның ықпалын толық жоққа шығармағанымен, судың жоғалуы көтерілудің негізгі себебі екенін көрсететін берік корреляциялар табылды.
Бұл көтерілу тұрақты болмауы мүмкін дегенді білдіреді. Карегардың сөзінше, жауын-шашын молайып, су қоймалары толыса, жер қайтадан төмен түсе бастайды. Оңтүстік Африканың қайта көтерілуі немесе төмендеуі қанша уақытқа созылатынын анықтау үшін қосымша мәліметтер қажет болады, — деді зерттеуге қатыспаған Невада университетінің геодезис маманы Билл Хаммонд. Оның айтуынша, қазіргі 30 жылдық GPS деректері құрғақшылықтың көп бөлігін қамтиды, сондықтан да қанша уақытқа созылатынын нақты айту қиын. Карегар GPS өлшеулерін құрғақшылық жағдайларын бақылаудың негізгі құралы ретінде пайдалануды ұсынады. Қазіргі кезде Оңтүстік Африкадағы GPS станциялары арасы алыс болса, басқа әлемдік аймақтарда олар тығыз орналасқан. Мұндай желілер суды тиімді басқаруға көмектеседі деп сенеді ғалым.