Фотосурет: нейрожелі арқылы жасалды
Ядролық жарылыс Жерді астероидтың апаттық соққысынан құтқара алатынын зерттеушілер алғашқы рентгендік экспериментте көрсетті. Әлемдегі ең қуатты зертханалық сәулелену көзі арқылы жүргізілген жаңа эксперимент ядролық соққы астероидқа күш түсіріп, Жерді қауіпті соқтығысудан бұрып жіберетінін көрсетті.
«Жарылыс нәтижесінде пайда болған қуатты рентген сәулелерінің ағыны астероидқа соққы беріп, оны басқа бағытқа бұруға көмектеседі», – дейді Сандиа ұлттық зертханасындағы Z-машинасының сәулелену көзін басқарған топ мүшелері.
Зерттеушілер өздерінің нәтижелерін 23 қыркүйекте Nature журналында жариялады.
«Астероидтардың қаупі көпшілікке бастапқы уақытта көрінбеуі мүмкін. Тіпті оны бізден ұзақ, бізге залалы келмейді деп ойлайды», – деді Сандиа ұлттық зертханасының физигі Натан Мур. «Бірақ Жерге күн сайын ВВ өлшеміндегі астероидтар түсіп жатады. Біз оларды жұлдыз ағысы деп атаймыз. Ол үшін біз үлкен астероид пайда болуын күтпей, оны дұрыс жолға бұратын әдісті алдын ала ойластыруымыз керек».
2023 жылы АҚШ Ұлттық ғылым академиясы планетарлық қорғанысты ұлттық басымдық ретінде анықтаған есебін жариялады. Бұрынғы симуляциялар ядролық бомба жарылыс толқыны қарсы келе жатқан астероидты сәтті бұруға жеткілікті күш беретінін көрсетті. Бірақ бұл сценарийлердегі астероидтар бұрын байқалған және онжылдықтар бұрын анықталған болатын. Жерге жақын қалған астероидтарды итеріп жіберу тым қауіпті деп саналды, өйткені олар қауіпті фрагменттерді Жерге жібереді.
NASA-ның аспан зерттеулері Жер маңында 25 000-ға жуық объектінің қауіпті болуы мүмкін екенін болжады. Олардың көпшілігі күн сәулесінің шағылысуы арқылы жасырылады, сондықтан қауіпті астероидтардың тек үштен бірі анықталған.
Армагеддонды болдырмау үшін ядролық қаруды қалай қолдануға болатынын түсіну мақсатында, жаңа зерттеуді жүргізген ғалымдар астероидқа ұқсас кремнеземнің бір бөлігін ультражұқа фольгаға орналастырды. Бұл тәжірибе Sandia Z-машинасында жасалды. Z-машина іске қосылғаннан кейін, аргон газын плазмаға айналдырып, күн сияқты ыстық магнит өрістерін тудырды. Бұл фольганы бірден ыдыратып, рентген сәулелерінің күшті ағынын шығарды, нәтижесінде кремнезем самородогы шамамен 20 миллиондық секундқа ауада қалқып тұрды.
Әлемдегі ғарыш агенттіктері де астероидтарды алдын ала ескерту уақытын ұзартып, оларды ауытқытудың ықтимал әдістерін әзірлеуде. 2021 жылы 24 қарашада NASA Double Asteroid Redirection Test (DART) миссиясын іске қосты, ол 2022 жылдың күзінде қауіпсіз астероид Диморфосты траекториядан шығарып, алғашқы адам жасаған метеор ағынын тудырды. Қытай да астероидтарды бағыттан ауытқыту миссиясын жоспарлап жатыр. Олар Long March 5 зымыранының 23 данасын Бенну астероидына жіберіп, оны Жерге соқтығысу қаупінен құтқаруды мақсат етеді.
Назым МАЛИККЫЗЫ