Фотосурет: Hopkins University сайтынан алынған
Джон Хопкинс университетінің биологтары мен зерттеушілері жойылып кеткен алып жыртқыш құстың қазбасын зерттеді. Бұл зерттеу миллиондаған жылдар бұрын Оңтүстік Американың солтүстігінде өмір сүрген жануарлар әлемі жайында жаңа ақпаратпен толықтырды.
Зерттеуді Федерико Дж. Дегранж, Джон Хопкинс университетінің медицина мектебінің функционалдық анатомия және эволюция бойынша доценті, философия докторы Сиобхан Кук жүргізді. Қазба Оңтүстік Американың солтүстік шетінде орналасқан Колумбиядағы Татакоа шөлінен табылды. Табылған құс сүйегінің көлемі қазіргі құстардың түрлерінен 5%-20% үлкен – дейді Кук. Бұрын табылған қазбалар қорқынышты құстардың биіктігі 3-тен 9 футқа дейін болғанын көрсеткен.
«Жыртқыш құстар жерде мекендеген, сондай-ақ жүгіруге бейім аяқтары болған және олар басқа жануарларды да жей алған», – дейді Кук.
Құстың аяқ сүйегін Ла Тормента музейінің кураторы Сезар Аугусто Пердомо шамамен 20 жыл бұрын тапқан, бірақ 2023 жылға дейін оның жабайы құс екені анықталмаған. 2024 жылдың қаңтарында зерттеушілер Джон Хопкинс медицинасының портативті сканері арқылы үлгінің үш өлшемді виртуалды моделін жасап, оны әрі қарай талдауға мүмкіндік алды.
Қазба – құстың сол аяқ сүйегінің төменгі бөлігіндегі үлкен жілік, адамдағы жілікке немесе сирақ сүйекке сәйкес келеді. Ол миоцен дәуіріне шамамен 12 миллион жыл бұрынғы кезеңге сәйкес келеді. Терең шұңқырлары бар бұл сүйекте барлық қорқынышты құстардың аяқ сүйектеріне тән ерекше белгілер, сондай-ақ, жойылып кеткен Purussaurus кайманының тіс іздері бар. Бұл кайманның ұзындығы 30 футқа жетуі мүмкін деп есептеледі, деді профессор.
Құс сүйегінің көпшілігі Оңтүстік Американың оңтүстігінде, оның ішінде Аргентина мен Уругвайда табылған. Колумбияның солтүстігінде құстың қазбаларының табылуы бұл аймақтың жыртқыш жабайы табиғаттың маңызды бөлігі болғанын көрсетеді. Бұл қазба зерттеушілерге 12 миллион жыл бұрын осы өңірде өмір сүрген жануарларды жақсырақ түсінуге көмектеседі. Ғалымдардың пікірінше, бұл аймақ кезінде шөл болғанымен, өзендермен көмкерілген орта болған. Алып құс сол кезде приматтар, тұяқты сүтқоректілер, алып жерленушілер және автокөлік көлеміндегі сауыттылар, глиптодонттар арасында өмір сүрген. Бүгінгі күні Оңтүстік Америкада өсетін, биіктігі 3 футқа жететін ұзын аяқтары бар серема құсы – осы құстың заманауи туысы болып саналады.
Зерттеу авторлары арасында Кук пен Пердомодан бөлек, Жер ғылымдары бойынша зерттеу орталығының алғашқы авторы Федерико Хавьер Дегранже, Богота қаласындағы Лос-Андес университетінен Луис Г. Ортис-Пабон, Колумбияның Ұлттық университетінен Джонатан Пелегрин, Колумбияның Валье университетінен Родольфо Салас-Гисмонди және Лос-Андес университетінен Андрес Линк те бар.
Назым МАЛИККЫЗЫ