Израильдік ғалымдар дамуының алғашқы кезеңдерінде адам эмбрионына ұқсайтын кішкентай тірі ағзаны жасап шығарды.
Бұл эмбрион әдеттегідей сперматазоид пен ұрық жасушасының қосылуынан пайда болып, жатырда дамыған жоқ. Алайда Израильдік Вейцман институтының ғалымдарының айтуынша, олар дің жасушаларынан пайда болған «эмбрион моделінің» екі апталық дені сау адамның эмбрионына ұқсайды.
Тіпті ол өсе келе ғалымдар жүктілік сынағы кезінде әйелдің жүкті екенін анықтау үшін қолданатын гормондарды өндірді. Зертханада жүргізілген жүктілік сынағы да оң нәтиже көрсетті.
Ғалымдар жаңа адам өмірінің туылғаннан кейінгі алғашқы күндерін зерттеу және мұны этикалық тұрғыдан ең қолайлы тәсілмен жасау үшін эмбрион үлгілерін жасайды.
Сперматозоид жұмыртқаны ұрықтандырғаннан кейінгі алғашқы апталарда болашақ сәби үшін ең маңызды өзгерістер болады. Дәл осы уақытта белгілі бір функциясы жоқ бірдей жасушалар ультрадыбыстық сканерлерде бала ретінде тануға болатын дүниеге айналады.
Бірақ бұл кезеңде түсік өте көп болады және толыққанды зерттелмегендіктен сәбиде туа біткен потологиялық аурулар пайда болуы мүмкін.
“Бұл қара жәшік немесе клише емес – біздің біліміміз өте шектеулі», — дейді Израильдегі Вейцман ғылыми институтының профессоры Джейкоб Ханна.
Адам эмбрионын зерттеу жолы құқықтық, этикалық және техникалық қателіктерге толы. Сондықтан ғылымда адам эмбриондарының табиғи дамуына еліктейтін қарқынды дамып келе жатқан бағыт пайда болды.
Бұл зерттеудің нәтижелері Nature журналында жарияланды. Оның авторлары эмбрионның дамуының алғашқы кезеңдерінде пайда болатын барлық негізгі құрылымдарды имитациялай отырып, оның алғашқы «толық» үлгісін жасай алды дейді.
Профессор Ханна: «Бұл шынымен де 14 күндік адам эмбрионының оқулықтағы бейнесі», — дейді. Оның айтуынша, «бұған дейін ешкім мұндайды жасамаған».
Сперматозоид пен аналық жұмыртқалардың орнына бірқатар химиялық заттарды қолдана отырып, адам эмбриондық дамуының ең ерте сатысында түзілген жасушалардың төрт түріне айналу үшін қайта бағдарламаланған дің жасушалары пайдаланылды.
-
эмбрионға (немесе ұрыққа) айналатын эпибласт жасушалары;
-
плацентаға айналатын трофобласт жасушалары;
-
тірек сарыуыз қабына айналатын гипобласт жасушалары;
эмбрионнан тыс мезодерма жасушалары.
Ғалымдар барлығы осындай 120 жасушаны қажетті пропорцияда араластырып, содан кейін оларды қалдырып, бақылай бастады.
Қоспаның шамамен 1%-ы адам эмбрионына ұқсамаса да, өзінен-өзі жинала бастады.
«Мен жасушаларға қажетін беремін: дұрыс қоспаны жасап, оны дұрыс ортаға қою керек. Сонда ғана олар табысқа жетеді. Бұл таңғажайып құбылыс», — дейді профессор Ханна.
Зерттеушілер бұл эмбрион үлгілерін пайдаланып қалыпты жүктілікке қол жеткізу әдепсіз, заңсыз және физикалық тұрғыдан мүмкін емес екенін атап өтті. Бұл 120 жасуша жатырдың шырышты қабығына сәтті имплантацияланатын дәрежеге дейін дами алмайды.