Жасанды интеллект (ЖИ) технологиялары көру, сөйлеу, есептеу және құру қабілеттерін жылдам меңгеруде. Алайда олар әлі күнге дейін жақсы меңгермеген бір нәрсе бар – бұл беткі қабаттарды сезу немесе «өлшеу», яғни механикалық функция, деп хабарлады science daily сайты.
«ЖИ негізінен компьютерлік көру мен объектілерді тану саласындағы жетістіктердің арқасында көру қабілетіне ие болды. Алайда ол әлі де адамның жанасу сезімі секілді қабілетке ие бола алған жоқ. Мысалы, ол газет қағазының кедір-бұдырлы бетін журнал қағазының жылтырлығынан ажырата алмайды», – дейді Стивенс технология институтының физика профессоры Йонг Мэн Суа. Бұл жағдай өзгеруде. Стивенстегі Кванттық ғылым және инженерия орталығының (CQSE) зерттеушілері ЖИ-ға беткі қабаттарды сезіну мүмкіндігін беретін әдісті ойлап тапты.
Медицина, өндіріс және басқа салалар үшін дәл метрология
Суа CQSE директоры Юпин Хуанмен және докторанттар Дэниел Тафон мен Люкпен бірге лазерлік сканерлеуді фотондық әдістермен біріктіретін кванттық зертхана қондырғысын жасады. Бұл қондырғы жасанды интеллекттің жаңа алгоритмдік модельдері арқылы әртүрлі беткі қабаттарды ажыратуға үйренді.
Сондай-ақ бұл жайында Тафон былай деді: «Бұл – жасанды интеллект пен кванттық технологияның үйлесімі. Жүйе арнайы жарық сәулесін қысқа импульстар түрінде бетке бағыттап, оны «сезінеді». Нысаннан шағылған және шашыраған фотондар кездейсоқ ақаулар мен шу түрінде кері қайтады».
Шу әдетте кескіннің сапасын төмендететін фактор ретінде қарастырылады. Алайда Стивенс тобының жүйесі керісінше әрекет етеді: олар бұл шуды құнды ақпарат ретінде қабылдап, жасанды интеллект арқылы өңдейді. Бұл тәсіл нысанның топографиясын дәл ажыратуға мүмкіндік береді. «Біз жарықтың беткі қабатта әртүрлі нүктелердегі фотон санының өзгерістерін пайдаланамыз», – деді Тафон.
Өнеркәсіптік және медициналық қолдану
Топ әртүрлі қалыңдықтағы (1-ден 100 микронға дейін) 31 түрдегі өндірістік тегістеу қағазын сынақтан өткізді. Лазерлік импульстар үлгілерге бағытталып, кейін кері шағылып, жасанды интеллект арқылы талданды. Алғашқы сынақтар кезінде жүйенің дәлдігі 8 микрон шамасында болған. Бірақ бірнеше сынақтардан кейін дәлдік 4 микронға дейін жақсарды.
«Жүйе ең жұқа беткі қабаттарда – мысалы, алмаз қабықшасы мен алюминий тотығында – ең жоғары нәтиже көрсетті», – деп атап өтті Тафон.
Бұл технология түрлі салаларда қолданылуы мүмкін. Мысалы, тері қатерлі ісігін анықтауда адам сарапшылары қателесуі мүмкін. Бірақ жаңа жүйе мольдің микроскопиялық кедір-бұдырын дәл өлшеп, қатерлі және қауіпсіз жағдайларды ажыратуға мүмкіндік береді. «Кванттық өзара әрекеттесу көптеген ақпарат береді, ал жасанды интеллект оны тез түсініп, өңдеуге мүмкіндік береді», – дейді Хуан. Өндірістегі сапаны бақылау да мұндай технологияны қажет етеді. Өте кішігірім ақаулар кейде механикалық ақауларға әкелуі мүмкін.
«Біздің әдісіміз LiDAR сияқты технологиялардың мүмкіндіктерін кеңейтіп, беткі қабаттарды өте кішкентай масштабта өлшеуге мүмкіндік береді», – деп қорытындылады Хуан.
Назым МАЛИККЫЗЫ