Адамның бір мезгілде әртүрлі эмоцияларды сезінуі қалыпты жағдай болса да, кейде сезімдерін жасыру психологиялық тұрғыдан ауыр зардаптарға, мысалы, күйзеліс немесе паникалық шабуылдарға әкелуі мүмкін. Бұл мәселеге ден қою мақсатында Пенсильвания штаты Университеті ғалымдарының жетекшілігімен топ шын эмоцияларды анықтай алатын, қайта зарядталатын серпімді жабыстырманы ойлап тапты. Жұмыс барысында құрылғы тері температурасы мен жүрек соғу жиілігі сияқты параметрлерді өлшеу арқылы, пайдаланушылардың эмоцияларын бақылауға мүмкіндік береді, деп хабарлады Nano Letters журналында.
«Бұл біздің эмоцияларды бір уақытта бірнеше дене сигналын қарап, түсінудің жаңа және жетілдірілген тәсілі. Эмоцияларды тек қана бет әлпетінен талдау кейде бізді жаңылыстыруы мүмкін. Адамдар өздерінің шынайы сезімдерін әрдайым көрсете бермейді, сондықтан біз бет әлпетінің талдауын басқа да маңызды физиологиялық сигналдармен біріктіреміз, бұл ақыр соңында психикалық денсаулықты жақсырақ бақылау мен қолдауға әкеледі», – деді ғалым Хуанью Ченг.
Бұл бетке ұқсас патч бірнеше физиологиялық реакцияларды – терінің температурасы, ылғалдылығы, жүрек соғу жиілігі және қандағы оттегі деңгейін – бақылайды, олар эмоциялық күйзелістермен байланысқан. Ең бастысы, Ченг түсіндіргендей, құрылғының сенсорлары бір-біріне кедергі жасамай, өздігінен жұмыс істеуге арналған.
Құрылғы физиологиялық сигналдарды бет әлпетінің мәліметтерімен үйлестіреді, осылайша шынайы және көрінісетін эмоцияларды айыруға көмектеседі. Жиналған деректер сымсыз байланыс арқылы мобильді құрылғылар мен бұлтты есептеу жүйесіне жіберіліп, мұнда клиницистер науқастарды виртуалды түрде бағалауда қолдануы мүмкін. Ченг мәлімдеуінше, құрылғы жеке ақпаратты сақтамайды, тек сигналдарды тіркейді, яғни пайдаланушылардың жеке деректері қорғалған болады.
«Бұл технология психикалық денсаулықпен күресіп жүрген, өз сезімдерін басқаларға немесе тіпті өзіне айтуда шынайы болмауы мүмкін адамдарға көмек көрсете алады», – деді докторант Янбо Юань.
Ченг жиналған мәліметтердің сонымен қатар мәдени немесе әлеуметтік айырмашылықтарды жоюға үлес қосатынын түсіндірді; мысалы, кейде кейбір адамдар медициналық мамандар алдында эмоцияларын ашық көрсетпеуі мүмкін. «Осы сигналдарды бақылап отырып, күйзеліс немесе депрессияның даму басында тұрғанын анықтауға болады», – деді ол.
Зерттеушілер бұл серпімді құрылғыны BandAid өлшемінде жасап, платина және алтын сияқты жұқа икемді металдардың қабаттарын жинақтап, оларды толқынды пішінге кесіп құрды. Сонымен қатар температураға байланысты электр тогы ағынын өзгерте алатын материалдардың қабаттарын және суды сіңіретін көміртек атомдарының бос құбырларын қолдана отырып, ылғалдылық деңгейін бақылау жүйесін енгізді. Бірнеше сенсор құрылғының бір-біріне кедергі жасамай, тәуелсіз жұмыс істеуі үшін арнайы орналастырылды. Мысалы зерттеушілер температура мен ылғалдылық сенсорларының астына қатты қабат қойды, ол бет әлпетіндегі экспрессия сенсорларының созылуынан қорғайды. Сондай-ақ температура мен деформация сенсорларын ылғалдылықтан қорғау үшін су өткізбейтін қабат қолданылды.
«Біз бұл құрылғыны әртүрлі сигналдарды бір-біріне кедергі жасамай өлшеп, дененің астындағы процестерді айқын әрі дәл бақылау мақсатында әзірледік», – деді зерттеушілердің бірі Сямынь университетінің доценті Либо Гао.
Одан әрі топ жасанды интеллект моделін шын және көрінісетін адам эмоцияларын оқу мен түсінуге үйретті. Зерттеушілер пилоттық зерттеулер үшін жиырма сегіз адамды таңдап, оларға қуаныш, таңданыс, қорқыныш, қайғы, ашу және наразу сияқты алты негізгі эмоциялық экспрессияны көрсету тапсырылды. Әр қатысушы 100 рет өз эмоцияларын білдірді, ал құрылғы олардың қозғалысын дәл бақылады. Жиналған деректерді ЖИ моделіне енгізіп, нақты жүз қозғалыстарын түрлі эмоциялармен сәйкестендіру үйретілді. Содан кейін, үлгіні қосымша бағалау мақсатында тағы үш қатысушы шақырылды және модель экспрессияларды 96,28%-дық дәлдікпен жіктеді.
Шынайы эмоцияларды бақылау кезеңінде құрылғы қатысушылардың эмоция тудыратын видеоклиптер көрген кезіндегі психологиялық реакцияларын өлшеді. Құрылғы эмоцияларды 88,83% дәлдікпен анықтап, сенсорлар эмоция мен физиологиялық реакция арасындағы белгілі байланыстарды – мысалы, таңданыс пен ашу кезінде тері температурасы мен жүрек соғу жиілігінің артуын – растап көрсетті. Ченг сымсыз деректерді жеткізу мүмкіндігі медициналық мамандарға науқастарды алыстан бақылап, телемедицина арқылы уақтылы эмоционалдық қолдау көрсетуге ықпал ететінін атап өтті.
Ченг қосымша, бұл құрылғының басқа да ауруларды диагностика жасау және жасанды интеллект негізіндегі терапевтикалық жүйелерді дамытуға есік ашатынын айтады. Болашақта клиницистер үшін невербалды науқастардың психикалық және эмоционалды күйін жақсырақ түсіну, деменция симптомдарын ерте кезеңде анықтау және опиоидтерді артық дозамен қолдану мәселелерін шешу мүмкіндігі туындайды. Кей кездері технология созылмалы жаралар мен ауруларды бақылау, нейродегенеративті аурулардың даму динамикасын және спорттық нәтижелерді қадағалауда да қолданылуы мүмкін.
«Біз әлі де зерттеу-даму сатысында болсақ та, осы құрылғы адам эмоцияларын бақылау мен түсінуде үлкен қадам және ол психикалық денсаулықты қорғаудың алдын-ала әрі жеке тәсілдеріне жол ашады», – деді Ченг.